– Polazeći od niza inicijativa, želja i potreba vjernika da se u Crnoj Gori otvori Crnogorska Bogoslovska akademija, koja bi bila naslednica Bogoslovsko-učiteljske škole – Cetinje koja je ugašena 1916 godine, prateći sudbinu nestanka Kraljevine Crne Gore i njene Autokefalne pravoslavne mitropolije.
– Imajući u vidu nasilno ukidanje Autokefalne pravoslavne mitropolije crnogorske 1920. godine, tj. njeno pripajanje Srpskoj pravoslavnoj crkvi proizašle iz odluke Podgoričke skupštine o prisajedinjenju Srbiji, kojom je Crnogorskoj mitropoliji ukinuto pravo jurisdikcije nad svojim vjernicima I koja je ostala bez prava da kao Pomjesna Autokefalna crkva Crne Gore održava kanonsko i dogmatsko jedinstvo sa drugim pravoslavnim crkvama i da svoje vjersko učenje i bogosluženje ispovijeda i vrši javno.
– Polazeći od obnove nezavisnosti crnogorske države 2006 godine stanje u Crnoj Gori se korjenito mijenja i da se svjetovna i duhovna vlast u Crnoj Gori ima uspostaviti kao što je bilo prije 1920. godine, takođe i da Crna Gora ima svoje specifičnosti i da je pravoslavni manastir na Cetinju bio začetnik modernog školstva, štamparstva i drugih kulturnih djelatnosti, i danas u savremenom multi konfesionalnom i građanskom društvu, uloga Pravoslavne Crkve nije ni najmanje izgubila na značaju. Veliki, nadpolovičan, broj crnogorskih građana, intimno i kolektivno je vezan za Crkvu i njen misionarski i karitativni rad.
– Polazeći od važnosti za crnogorsko društvo kakav će biti obrazovni profil budućeg pravoslavnog sveštenika, vjeroučitelja i humanitarnog djelatnika jer će i u budućnosti takav biti čuvar brojnih duhovnih vrijednosti i tumač mnogih kulturno – istorijskih spomenika u Crnoj Gori, a posebno promoter biblijske etike koja uči ljude da budu „milosrdni prema svima“, da sa drugima dijelimo ono što imamo, da se molimo čak i za one koji nas progone, da čuvamo porodične vrijednosti koje su temelj društvenog života, da budemo umjereni u upotrebi prirode i životnog okruženja…itd.
Eparhijski savjet na sjednici od 01.02.2023.godine u skladu sa članom 103. Ustava Eparhije Podgoričko-dukljanske Pravoslavne crkve Crne Gore usvojenog 16.juna 2021. godine, a imajuću u vidu Nastavni plan i program koji je odobrio Eparhijski arhijerej u skladu sa članom 104. Ustava Eparhije, donosi
ODLUKA O OSNIVANJU
BOGOSLOVSKE AKADEMIJE
„SVETI STEFAN PIPERSKI“ – PODGORICA
- Ovom odlukom osniva se visokoškolska vjerska ustanova pod nazivom: Bogoslovska akademija „Sveti Stefan Piperski“ – Podgorica (u daljem tekstu: Akademija)
- Sjedište Akademije je u Podgorici.
- Akademija je samostalna vjerska obrazovna ustanova koja u obavljanju djelatnosti objedinjuje obrazovni, primijenjeno-istraživački i stručni rad u oblasti teoloških nauka, kao komponente jedinstvenog procesa visokoškolskog obrazovanja budućih svještenika, vjeroučitelja i bogoslova.
Akademija je ustanova koja obavlja djelatnost visokog obrazovanja kroz ostvarivanje jednogodišnjih i osnovnih bogoslovskih studija, iz više naučnih i stručnih oblasti u okviru teoloških i društveno-humanističkih nauka.
- Cilj vaspitavanja i obrazovanja učenika u Bogosloviji je njihova priprema za crkvenu misiju, za propovijed Hristovog Jevanđelja u savremenom svijetu. U tom smislu učenici u ovoj školi stiču znanja iz sveštenih, crkvenih predmeta, kao i iz mnogih svjetovnih (svjetskih) predmeta, a pored toga ovladavaju vještinama besjedništva, pojanja, govorenja i prevođenja stranih jezika, upotrebe savremenih informatičkih i komunikacionih sistema. Takođe, razvija se sposobnost učenika da upozna i razumije svijet u kome živi i njegovu istoriju i kulturu.
- Zadaci vaspitanja i obrazovanja učenika u Bogoslovskoj školi su sljedeći:
- Vaspitanje u duhu hrišćanskog crkvenog života
- Sticanje znanja i vještina iz bogoslovskih i drugih oblasti nauke, tehnike, kulture i umjetnosti
- Razvijanje psihofizičkih sposobnosti
- Osposobljavanje za upotrebu različitih izvora informisanja, potrebnih pri samostalnom istraživačkom radu
- Razvijanje interesovanja za novim naučnim saznanjima
- Razvijanje stvaralačkih sposobnosti, kritičkog mišljenja i osjećanja radne odgovornosti
- Razvijanje svijesti o pripadnosti određenom kulturnom prostoru i otvorenosti prema drugim kulturama
- Čuvanje istorijskog pamćenja i svijesti o specifičnosti iskustva stečenog u multietničkom i multi konfesionalnom okruženju
- Razvijanje svijesti o odgovornosti za svoje bližnje, za dom, porodicu, sopstveni narod, za njegovu duhovnost i tradiciju, jezik i toleranciju prema različitostima
- Podizanje ekološke kulture, osjećajnosti i sposobnosti da se prema okruženju odnosi kao prema Božijoj tvorevini koja mu je data na staranje, da je čuva, njeguje i unaprjeđuje.
- Nastavni plan i program Bogoslovije sadrži nekoliko različitih tematskih područja predmeta, i to:
- Bogoslovsko (vjersko/duhovno) područje
- Jezičko područje
- Područje (grupa predmeta) iz muzičke i likovne kulture
- Društveno područje
- Područje prirodnih nauka
- Multi – disciplinarno područje
7.Struktura vaspitno – obrazovne djelatnosti u Bogoslovskoj školi
Vaspitno obrazovna djelatnost u Bogoslovskoj školi sastoji se od:
- Redovne nastave
- Učešća u crkvenom bogoslužbenom životu
- Vannastavnih aktivnosti
- Rada sa nadarenom i talentovanom djecom
- Rada sa odjeljenskom zajednicom
- Saradnje sa roditeljima
- Javne i kulturne djelatnosti
- Karitativna (dobrotvorna) djelatnost
- Akademija integriše funkcije svih organizacionih jedinica i stručnih službi u svom sastavu i ima svojstvo posebne obrazovne ustanove sa svim pravima i obavezama u pravnom prometu i prema trećim licima.
Akademija ima organ upravljanja – savjet, organe poslovođenja – predsjednika savjeta i direktora akademije, stručne organe i studentski parlament.
Utvrđivanje organa, postupak izbora i razrješenja, broj članova kolektivnih organa, nadležnost i druga pitanja u vezi sa organima Akademije, uređuju se statutom Akademije, u skladu sa zakonom.
- Organ upravljanja Akademije je Savjet.
Do izbora i konstituisanja Savjeta Akademije u skladu statutom i opštim aktima Akademije, njegove poslove obavljaće Privremeni savjet u sastavu:
1) Philip Smythe, predsjednik;
2) arhiepiskop Vladimir Lajović, član;
3) mr Radosav Rašović, član;
Privremeni savjet Akademije:
1) donijeće statut Akademije u roku od 60 dana od dana stupanja ove odluke na snagu;
2) donijeće godišnji program rada Akademije;
3) donijeće opšte akte neophodne za obavljanje djelatnosti i funkcionisanje Akademije, u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ove odluke;
4) sprovešće analizu poslovanja i obavljaće i druge poslove iz nadležnosti Savjeta utvrđene statutom i drugim opštim aktima
5) imenovaće direktora Akademije koji će koordinirati radom stručnih organa Akademije.
- Za vršioca dužnosti predsjednika Akademije imenuje se Philip Smythe, koji će obavljati sve poslove organa poslovođenja do konačnog konstituisanja svih organa Akademije, izdavati javne i ovjeravati ih pečatom.
- Sredstva za obavljanje djelatnosti Akademije obezbjeđuje se iz sopstvenih prihoda, školarine, sredstava Eparhije i drugih izvora finansiranja.
- Ova odluka stupa na snagu danom donošenja.
Obrazloženje
Polazeći od Preambule ove Odluke Pravoslavnu crkvu Crne Gore obavezuje da za svoje vjernike, u skladu sa Ustavom i zakonima države Crne Gore, organizuje svoju misiju. Osnivanje jednogodišnjih i trogodišnjih osnovnih studija u kojima će se vaspitavati i obrazovati mladi sveštenički kadar u duhu hrišćanstva i crnogorske tradicije suštinski je korak za zadovoljavanje duhovnih potreba njenih vjernika.
Bogoslovija predstavlja prosvjetnu instituciju koja svoje polaznike obrazuje u skladu sa crkvenom naukom (upućuje ih na riječ/slovo o Bogu sabrano u vjekovnom iskustvu Pravoslavne Crkve), ali istovremeno i u skladu sa principima svjetovnog, odnosno građanskog školstva. Tako će se u ovog bogoslovskoj školi izučavati biblijska znanja iz usko – stručnih predmeta vezanih za dogme, duhovni život i crkveno – književno stvaralaštvo, kao i za poredak crkvenog bogosluženja. Uz to izučavaju se sve relevantne teme vezane za Sveto pismo i istoriju Crkve.
Pored navedenog velika pažnja poklanjaće se opšteobrazovni predmetima, odnosno muzičkom vaspitanju, zdravim stilovima života i savremenih informatičkih sistema i djelatnosti, kao i principima govorništva (besjedništva). Važan segment predstavlja izučavanje jezika. To na prvom mjestu podrazumijeva upoznavanje sa književnim opusom i gramatičkim pravilima crnogorskog jezika polaznika kome je to maternji, ali isto tako i kada je nematernji. Takođe izučavaće se drevni jezici crkvenog bogosluženja (crkvenoslovenski i latinski), kao i savremeni jezici u opštoj upotrebi (engleski, italijanski…). U ovoj školi učenik pohađa i predmete iz područja opšteg društvenog značaja kao što su: opšta istorija, nacionalna istorija, filozofija, psihologija, logika…itd.
Bogoslovska akademija „Sveti Stefan Piperski“ – Podgorica će biti duhovna škola u kojoj se učenici vaspitavaju i obrazuju u duhu crnogorske pravoslavne tradicije i pripremaju za svešteničku i svešteno-monašku službu, kao i za visoko teološko obrazovanje na fakultetu ili duhovnoj akademiji.
Učešće u crkvenom bogoslužbenom životu je veoma važan vid studentske aktivnosti, koja se vrši u skladu sa crkvenim kalendarom i svakodnevnim rasporedom crkvenih službi. Ovo se u školi tretira kao vrsta praktične nastave i ima svoju metodološku pripremu, kao i plan i program izvođenja, te predviđen fond metodskih jedinica. Crkveno bogosluženje zahtijeva potpunu posvjećenost učenika i aktiviranje svih njegovih čula, svih emotivnih, psihičkih i razumnih potencijala. Tokom bogosluženja student je pozvan da ovlada najrazličitijim znanjima, od upoznavanja sa rasporedom i funkcionalnošću pravoslavnog hrama, do ovladavanja vještinama upotrebe crkvenih knjiga i sasuda. Na bogosluženju učenik pokazuje i usavršava svoje praktično znanje iz većeg broja nastavnih predmeta: pojanje, himno grafija, znanje drevnih jezika, crkvenog prava, liturgike, dogmatike, poznavanje Svetog Pisma ….itd.
Saradnja sa porodicom učenika se ostvaruje putem redovnih sastanaka, javnih sastajanja sa svim roditeljima, individualnih sastanaka sa roditeljima ili starateljima i drugim oblicima rada saglasno utvrđenom programu rada škole.
Javne i kulturne djelatnosti Akademije će se realizovati u vidu obilježavanja značajnih datuma, organizovanjem ili učešćem na priredbama, literalnim večerima, književnim susretima, izložbama, promocijama knjiga, itd. Ovaj vid djelatnosti se takođe planira programom rada škole. Mimo navedenih aktivnosti, učenici škole se po potrebi uključuju u dobrotvorni rad Crkve, koji podrazumijeva brigu o starima, nemoćnim, napuštenim i bolesnim licima. Ova njihova djelatnost ostvaruje se kroz uključenje u rad crkvenih narodnih kuhinja, crkvenih i NVO organizacija koje obilaze domove nemoćnih i parohijskih – manastirskih službi koje pripremaju namirnice, garderobu i ostale potrepštine.
Okvir za realizaciju svih vidova vaspitno – obrazovnog rada bogoslovske škole je nastavni plan koji donosi Arhijerej Eparhije Podgoričko-dukljanske Pravoslavne Crkve Crne Gore. Njegovu konkretnu realizaciju osmišljava, nadgleda i u vezi toga sačinjava raspored aktivnosti- Nastavnički savjet Bogoslovije i Predsjednik Bogoslovije. Na putu te i takve realizacije, svaki nastavnik donosi makro i mikro plan sprovođenja plana i programa, u toku nastave koju on drži. Sve to nadgleda i usmjerava Nastavnički savjet.
Da bi se sve gore pomenuto realizovalo, potrebno je najprije obezbijediti adekvatno osposobljen nastavni kadar. A to znači da predavači u nastavnom procesu moraju imati visok nivo opšteg i stručnog obrazovanja, kao i da budu osposobljeni u pedagoško – psihološkom i didaktičko – metodičkom smislu. Pored ovoga neophodno je neprestano pojedinačno i kolektivno usavršavanje nastavnog osoblja. Profil i stručna sprema nastavnika u bogoslovskoj školi određuje se na osnovu pravilnika o sistematizaciji radnih mjesta i drugim odredbama Pravoslavne Crkve Crne Gore koje se tiču kadrovskih tema unutar crkvenih službi.
Ovdje se podrazumijevaju odgovarajući objekti, njihova oprema i inventar, zatim nastavna sredstva i drugi materijali neophodni za ostvarivanje nastavnih ciljeva. Pored materijalnih uslova za izvođenje nastavnih aktivnosti, naša bogoslovska škola traži adekvatne uslove za internatski smještaj za funkcionisanje đačke trpezarije kao i adekvatnu opremljenost bogoslužbenih mjesta (hramova).
Imajući u vidu navedeno, odlučeno je kao u dispozitivu.
U Podgorici, 01.02.2023.godine
Predsjednik Eparhijskog Savjeta
Arhiepiskop +Vladimir s.r.
